Tôi vừa có buổi chia sẻ về chủ đề hướng nghiệp với toàn thể học sinh khối lớp 11 và 12 trường THPT Nguyễn Thiện Thuật - Nha Trang. Có thể nói, các em còn rất mơ hồ trong việc hướng nghiệp. Hầu hết các em đều chưa được hướng nghiệp một cách đúng và đủ. Việc lựa chọn ngành nghề để theo đuổi có quyết định quan trọng đến sự thành công về sự nghiệp của một đời người. Tuy nhiên, việc này nhìn chung chưa được chú trọng đúng mức tại hầu hết các nhà trường.
HƯỚNG NGHIỆP LÀ GÌ?
Hiểu một cách nôm na, hướng nghiệp chính là một tập hợp những giải pháp giúp các em lựa chọn được ngành nghề phù hợp với mình. Về lâu dài, hướng nghiệp bao gồm cả các giải pháp nhằm phát triển thành công sự nghiệp của một con người, làm cho người đó đóng góp nhiều giá trị vật chất cho xã hội.
Vì tầm quan trọng hết sức to lớn của khâu hướng nghiệp nên từ lâu các nhà chức trách đã đặt vấn đề hướng nghiệp ra mổ xẻ trong các hội nghị từ Trung ương đến địa phương. Tuy nhiên, hiệu quả của các giải pháp hướng nghiệp tới đâu thì chắc các bậc phụ huynh và học sinh đã biết. Và tôi chắc rằng, bài toán hướng nghiệp sẽ còn làm đau đầu những nhà chức trách.
TƯ DUY HƯỚNG NGHIỆP TRONG THỜI ĐẠI MỚI
Giờ đây, không cần đến các tổ chức đứng ra hướng nghiệp thì bản thân các em cũng tự ý thức được con đường sự nghiệp của riêng mình. Theo thông tin gần đây nhất, việc lựa chọn theo học Cao đẳng, Đại học không còn là mục tiêu hàng đầu của các em học sinh. Nhìn vào bảng số liệu dưới đây khiến ta phải giật mình về vấn đề này.
Việc các em không còn mặn mà với con đường học tập để lấy bằng cấp tại Việt Nam đã dần trở thành xu hướng. Điều này có tính hai mặt, vừa thể hiện lối tư duy thực dụng trong việc lập nghiệp, vừa gây nhiều lo ngại xung quanh vấn đề tri thức cho thế hệ tương lai.
Sẽ không có gì phải lo lắng nếu lựa chọn của các em là xuất phát từ một quá trình hướng nghiệp đúng đắn. Tuy nhiên, nếu không phải thế thì rất nguy hiểm. Nếu việc lựa chọn không học Đại học hay Cao đẳng chuyên nghiệp là xuất phát từ sự mất niềm tin vào môi trường giáo dục Đại học, là từ nỗi sợ hãi về thất nghiệp của các anh chị cử nhân đi trước thì đây lại là bài toán không dễ cho các nhà làm giáo dục.
LÀM SAO ĐỂ HƯỚNG NGHIỆP ĐÚNG ĐẮN
Theo một số thống kê, việc hướng nghiệp nên dựa vào 3 yếu tố lớn để đảm bảo hiệu quả cao nhất. Đó là sự tương thích giữa khả năng, đam mê và xu hướng, giống như hình tôi minh họa dưới đây.
Đại đa số các em không được hướng nghiệp đầy đủ theo hệ thống như thế này. Các em hoặc là chỉ dựa vào sức học một môn nào đó, hoặc là dựa vào sở thích của bản thân (chưa biết đó có phải là điều các em có thực sự thích hay không), hoặc là các em nghe lời người thân, bạn bè xúi giục. Có những trường hợp chỉ vì muốn đi học chung ngành đó, trường đó với bạn bè cho vui, ...
Vấn đề là giữa ba yếu tố lớn trên thì tầm quan trọng được sắp xếp thế nào, phương pháp lựa chọn là gì, ...? Trong khuôn khổ bài viết này tôi xin không đi chi tiết vào điều đó. Bạn nào muốn hiểu rõ hơn hãy để lại lời nhắn, tôi sẽ tư vấn sau.
ĐỀ XUẤT CỦA TÁC GIẢ
Là người dành nhiều thời gian cho vấn đề hướng nghiệp, tôi xin được đưa ra một số giải pháp cho các bạn trẻ trong việc hướng nghiệp như sau:
1. Bằng mọi giá phải lấy được bằng tốt nghiệp THPT.
2. Lựa chọn 1: Đi du học ở các nước có nền giáo dục tiên tiến và tác phong làm việc chuyên nghiệp. Việc sở hữu một tấm bằng quốc tế, ngoại ngữ thông thạo và tác phong làm việc chuyên nghiệp là yếu tố tiên quyết ảnh hưởng đến thành công của các bạn.
3. Lựa chọn 2: Đăng ký vào những trường Đại học hoặc Cao đẳng chuyên nghiệp có tiếng tại Việt Nam. Điều này không đảm bảo được thành công cho bạn nhưng việc nghiêm túc trong học tập và rèn luyện ở một ngôi trường danh tiếng sẽ làm cho bạn trở nên đáng giá hơn so với các ứng viên khác.
4. Lựa chọn 3: Học nghề. Nghề gì cũng được, miễn là bạn thích, hợp pháp và kiếm ra tiền. Thực trạng “thừa thầy thiếu thợ” đang là cơ hội cho những bạn có tay nghề cao. Một số nghề các bạn có thể học như: lái xe, cơ khí, điện tử, xây dựng, design, ...
5. Lựa chọn 4: Kinh doanh riêng. Không có trường nào dạy bạn tốt hơn trường đời. Nếu bạn có tố chất và một ít vốn, hãy thử kinh doanh riêng. Song song với đó, bạn có thể dành thời gian để học thêm một số khóa học về nghiệp vụ liên quan đến kinh doanh và khởi nghiệp.
6. Lựa chọn 5: Làm nông nghiệp. Đừng đánh giá thấp nó, đây có thể sẽ là xu hướng và cơ hội cho những ai nhạy bén trong lĩnh vực này. Mở trang trại, cung cấp một chuỗi thực phẩm sạch cho thị trường sẽ làm một ý tưởng tốt dành cho những bạn có niềm đam mê và ý chí cao.
7. Lựa chọn 6: Nhập ngũ và cống hiến dài lâu cho quân đội. Đừng ngại, luôn có một kết quả tốt cho những người kiên cường và muốn cống hiến cho quốc gia.
8. Lựa chọn 7: xuất khẩu lao động. Đây cũng là một xu hướng, rất nhiều bạn trẻ đang có ý định xuất khẩu lao động sau khi tốt nghiệp THPT để tích lũy tài chính sau này kinh doanh. Nếu bạn chọn hướng này, nhớ lựa chọn những quốc gia uy tín và an ninh để làm việc, một trong những nơi bạn có thể quan tâm là Nhật Bản. Tuy nhiên, nếu bạn chọn hướng này, tôi khuyên bạn nên đi du học thì tốt hơn. Giờ có chương trình du học Nhật Bản vừa học vừa làm, bạn vừa có tiền lại vừa có bằng cấp chuẩn quốc tế để tiến thân sau này.
Ngoài ra, bạn có thể có nhiều lựa chọn khác. Chẳng hạn như lấy vợ/chồng là tỷ phú; tham gia lô đề, bài bạc; đi bán kẹo kéo đường phố; làm công nhân; đi bán hàng đa cấp, ... Tuy nhiên, sự khả thi của nó là không cao nên tôi không khuyến khích.
LỜI KẾT
Nếu bạn đã đọc tới đây, tôi đoán bạn hoặc là một phụ huynh tuyệt vời hoặc là một học sinh có chí. Tôi rất ngưỡng mộ những người thường đầu tư thời gian vào hướng nghiệp và phát triển bản thân, có thể cho người thân hoặc cho chính bản thân mình.
Sẵn tiện, nếu không vội, mời bạn xem chương trình tuyển sinh du học Nhật Bản vừa học vừa là của chúng tôi tại link: http://bit.ly/1SphBiZ hoặc tại link: http://bit.ly/1qSS1qo . Nếu thấy có ích cho bạn hoặc người thân, hãy chia sẻ nó.
Còn nếu bạn muốn khám phá tiềm năng của con cái mình hoặc cho mình để chúng tôi cho bạn lời khuyên hướng nghiệp chính xác nhất thì mời bạn xem dịch Sinh trắc học dấu vân tay tại link: http://bit.ly/1Pr79RF
Cuối cùng, tôi mong bạn chia sẻ bài viết này, điều đó chắc chắn sẽ giúp thêm nhiều người lựa chọn được hướng đi cho mình.
Về tác giả: Đào Mộng Tân - Đào Mộng Tân - Đại Sứ Hạnh Phúc (trưởng đại diện khu vực Miền trung của Trung Tâm Ứng Dụng Khoa Học Tâm Lý - Giáo Dục, thuộc Hội Khoa Học Tâm Lý -Giáo Dục Việt Nam).
